به نقل از «همشهری آنلاین»

ماجرای علم طلاکوب که از اصفهان به تهران آمد | سنت ۶۰۰ ساله در تکیه درکه

تاریخ انتشار: ۶ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۳۱۵۵۶

همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:مراسم علم‌بندان که یک روز قبل از شروع ماه محرم در تکیه درکه تهران برپا می‌شود تاریخچه‌ای طولانی ندارد اما هر سال با قوام بیشتری برپا می‌شود و به رسم مهم اهالی درکه تبدیل شده است. اینکه سنت علم بندان چگونه به تکیه درکه به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین تکیه‌های پایتخت راه پیدا کرد و با گذشت زمان به یک مراسم باشکوه تبدیل شد قصه‌ای دارد به غایت شنیدنی.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

نذری که ادا شد

داستان علم بزرگ گوشه تکیه درکه حکایت دلدادگی به‌ سالار شهیدان است که همه اهالی درکه از آن خبر دارند. محسن‌الله‌وردی که از علم کش‌های قدیمی محله درکه بود نذر می‌کند که اگر صاحب فرزند پسر شود که بعدها خیمه عزای ابا عبدالله(ع) در محله درکه بالا ببرد، یک علم می‌خرد و آن را وقف تکیه خواهد کرد. او حاجت روا می‌شود و برای خرید علامت به کارگاه یکی از استادهای علم‌سازی در اصفهان می‌رود. داستان خرید این علامت از زبان مجید، تنها پسر محسن‌الله‌وردی شنیدنی است: «این علامت عصاره زندگی هنری و حاصل دسترنج سال‌های طولانی زندگی حاج حسین تفنگ‌سازان معروف به حسین قفلی، از هنرمندان معروف اصفهانی بود. حاج حسین تفنگ‌ساز به پدرم می‌گوید باید بیعانه بدهی و دو سال صبر کنی تا سفارش آماده شود. پدرم علامت طلاکوب گوشه کارگاه را نشان می‌دهد و می‌گوید همین علامت را می‌خواهم. هنرمند اصفهانی رضایت نمی‌دهد اما بعد از کلی چانه‌زنی یک میلیون تومان بابت فروش علامت‌طلب می‌کند.»

بدرقه با اشک

هنرمند اصفهانی به علامت ۹ تیغه‌ای که آن را حاصل عمر هنری‌اش می‌دانست تعلق خاطر عجیبی داشت و برای همین مبلغ گزافی بابت واگذاری آن‌طلب کرد اما انگار همه اتفاقات قرار بود مثل قطعات پازل کنار هم قرار بگیرند تا مراسم علم بندان در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران برپا شود. مجیدالله‌وردی می‌گوید: «در سال ۱۳۶۰ با یک میلیون تومان می‌شد چند صدمتر زمین در محله درکه خرید. پدرم این پول را جور می‌کند و هنرمند اصفهانی با اشک و گریه علامت را در رکاب می‌گذارد و آن را بدرقه می‌کند.» روزی که علامت بزرگ و طلاکوب از اصفهان به درکه آمد از روزهای به یادماندنی محله است. مرحوم محسن‌الله‌وردی به اتفاق پهلوان‌ها و بچه‌های محله درکه، علامت را با خاور به میدان دانشگاه شهید بهشتی و از آنجا با رکاب به داخل تکیه درکه آوردند.

سنتی که مراسم شد

یکی از سنت‌هایی که با گذشت چند قرن هنوز در تکیه درکه پابرجا مانده علم بندان است. از نخستین روزهای تأسیس تکیه درکه چند علم در این مکان وجود داشته و اهالی، یک روز قبل از شروع محرم رسم علم بندان را با حضور موسپیدکرده‌ها و پیرغلامان به جا می‌آوردند. سید حسن میرزین‌العابدین از بانیان قدیمی‌های تکیه درکه می‌گوید: «در روزگار قدیم، اهالی درکه از روز پنجم محرم شروع به عزاداری می‌کردند و روز سوم یا چهارم محرم، علم‌ها را به اصطلاح «طاق شال» می‌انداختند. هر علم یک متولی داشت و کارش این بود که طاق شال‌ها را تا در روز علم بندان نگه می‌داشت. آن موقع علم بندان فقط در تکیه درکه برپا می‌شد.»میر زین‌العابدین معتقد است با ورود علم جدید به تکیه درکه، سنت علم بندان به مراسم بدل شد و هر سال باشکوه بیشتری برپا می‌شود: «وقتی مرحوم محسن‌الله‌وردی این علامت را از اصفهان به تهران آورد، به همه کسانی که به علم بندان آمده بودند ناهار نذری داد و این سنت آرام آرام سروسامان گرفت. علم بندان تا سال ۱۳۶۳ با حضور ۲۰‌ـ ۱۰ نفر برپا می‌شد اما هر سال قوام بیشتری پیدا کرد و حالا از همه جای تهران به مراسم علم بندان تکیه درکه می‌آیند.»

رخصت از بزرگان

مراسم علم بندان تکیه درکه حالا با حضور هزاران نفر از شیفتگان ابا عبدالله و با حفظ سنت‌های قدیمی برپا می‌شود. یک سال قبل از شروع محرم، علم‌ها غباروبی می‌شوند و پای ستون‌های تکیه گذاشته می‌شوند. بعد هم جوان‌ها از بزرگان مجلس رخصت می‌گیرند تا علم‌ها را به ستون‌های تکیه ببندند. مجیدالله‌وردی مراسم معتقد است بسیاری از تکایا و هیئت‌های پایتخت مراسم علم بندان را برپا می‌کنند ااین سنت برای نخستین بار در تکیه درکه برپا شده و اصالت خودش را حفظ کرده است: «در این مراسم، بزرگان و پیرغلامام محله را دعوت می‌کنیم تا پای علم‌ها بنشینند. بعد هم گل روی سر آنها می‌ریزیم و دمامه زنان، علم‌ها را به ستون‌های تکیه می‌بندیم. این آداب برای رخصت گرفتن از بزرگان مجلس عزارداری امام حسین(ع) است.»

کد خبر 776152 برچسب‌ها تهران قدیم تهران ماه محرم

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: تهران قدیم تهران ماه محرم مراسم علم بندان تکیه درکه برپا می شود محله درکه علم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۳۱۵۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مرگ تدریجی آب‌بندان‌های مازندران

بی تفاوتی به نقش چند وجهی آب بندان‌ها در اقتصاد و معیشت مردمان شمال کشور، این بار دامن منابع آبی بکر مازندران به ویژه شهرستان بابل را گرفته و برای تداوم رونق بخش کشاورزی به ویژه شالیکاری در منطقه ۱۱۰ قطعه از این آب بندان ها نیازمند لایروبی فوری هستند.

با وجود اخذ ردیف اعتباری اختصاصی برای ساماندهی و لایروبی آب بندان‌های شمال کشور اما این طرح حداقل در مازندران و در شهرستان بابل در حد طرح باقی مانده و در گام اجرایی قرار نگرفته است.

آب بندان؛ استخر یا تالاب دست ساز خاکی و بسیار بزرگ است که از گود کردن و خاکبرداری یک محدوده و ریختن و کوبیدن و ایجاد دیواره خاکی دور این محدوده به وجود می آید تا روان آب ها در آن برای بهره برداری کشاورزی ذخیره شود.

این سازه ذخیره ساز آب کشاورزی، مختص استان های شمالی کشور است که در مازندران به آن ' اندون '، در گیلان ' سل ' و در استان گلستان ' بندسار ' می گویند.

بر اساس آمار رسمی، مساحت کل آب بندان‌های استان های گلستان، مازندران و گیلان حدود ۳۳ هزار هکتار است که آب آبیاری حدود ۱۵۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری را تأمین می کند.

رواج سدسازی در کشور به همراه استفاده بی در و پیکر از سفره های زیرزمینی و دلخوشی به شیوه های نوین آبیاری در چند دهه گذشته سبب شد تا تعداد زیادی از آببندان های این استان ها رها شده و خشک شوند در حالی که تا اواخر دهه ۴۰ و ۵۰ این سازه ها تنها تامین کننده آب کشاورزی در شمال کشور بود.

آب رودخانه ها و هرز آب ناشی از بارندگی در فصل های غیرکاشت از طریق کانال ها و پمپاژ به آب بندان‌ها هدایت شده و در فصل بهار و تابستان برای آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد.

در این پیوند فرماندار بابل با بیان این که ۱۱۰ قطعه آب بندان در این شهرستان نیاز فوری و اضطراری به لایروبی دارند، گفت: اگر با رویه فعلی لایروبی آب بندان های این شهرستان انجام شود ۲۵ سال این مهم زمان می برد.

علی پیر فلک افزود: از مجموع ۲۱۰ قطعه آب بندان شهرستان بابل ۱۱۰ قطعه آن کارایی زیادی برای آبیاری شالیزارها ندارد و به صورت فوری باید لایروبی آنها آغاز شود.

وی اظهار داشت: در یک سال اخیر هشت آب بندان در این شهرستان لایروبی شد که اگر با همین رویه فعلی لایروبی ها انجام شود ۲۵ سال زمان می برد تا همه آب بندانهای این شهرستان لایروبی شوند.

پیرفلک افزود: دیگر آب بندان های این شهرستان که در حال حاضر نیاز به لایروبی ندارد، برای چند سال دیگر به لیست آب بندان های نیازمند به لایروبی اضافه خواهد شد، که با محاسبه همه آنها لایروبی آب بندانهای شهرستان بابل ۲۵ سال طول خواهد کشید.

فرماندار بابل با بیان این مطلب که کمبود اعتبار یکی از علت های اصلی تاخیر در لایروبی آب بندانهای این شهرستان است، خاطرنشان کرد: برای تحقق این مهم که برای شالیکاران ما بسیار حائز اهمیت است نیازمند اعتبار ملی هستیم.

نماینده عالی دولت در شهرستان بابل با اشاره به این مطلب که با توجه به تداوم خشکسالی و کمبود آب برای زمین های شالیزاری نقش آب بندانها برای تامین این نیاز بسیار مهم است، ادامه داد: نیاکان ما با احداث آب بندانها، نیازهای اصلی تامین آب زمین های شالیزاری خود را تامین می کردند و این مهم باید در شرایط فعلی مورد توجه ویژه قرار گیرد.

فرماندار بابل خاطرنشان کرد: برخی از آب بندان های این شهرستان به خاطر عدم لایروبی تا پایان اردیبهشت ماه بیبشتر آبدهی ندارند و این امر به چالشی برای شالیکاران تبدیل شد.

این مقام مسوول تصریح کرد: به عنوان نمونه آب بندان۲۰ هکتاری خراسان محله بابل در سال گذشته تا اواخر اردیبهشت بیشتر آبدهی نداشت که در سال جاری با لایروبی که انجام شد مشکل شالیکاران برطرف شد.

استان مازندران بیش از ۸۰۰ آب‌بندان بزرگ و کوچک را در خود جای داده و در کنوانسیون رامسر ثبت جهانی شده است. و شهرستان بابل با ۲۱۰ قطعه آبندان دارای بیشترین آبندانها در بین شهرهای مازندران است.

در طول ۴۰۰ سال گذشته تا کنون این ظرفیت سبب شده است که کشاورزان و شالی کاران این استان بدون استفاده از فناوری های امروزی که با برق فعالیت دارند به کشت برنج بپردازند.

مردم استان همواره از این آب‌بندان‌ها برای امرار معاش زندگی خود استفاده می کردند و می کنند و با کشاورزی و صید ماهی در چارچوب قانون از این ظرفیت ممتاز برای کسب روزی حلال بهره می گیرند.

از طرف دیگر این آب‌بندان‌ها در شهرها که به عنوان یک سیستم خنک کننده و تعدیل درجه حرارت دما در تابستان محسوب می شدند در زمستان یا زمان سیلاب برای کنترل سیل در طول تاریخ برای مازندران اثربخش بودند.

مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.

پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.

باشگاه خبرنگاران جوان مازندران ساری